انواع لوله و کاربردهای آنها

تعریف لوله و انواع آن

لوله قطعه ای به شکل استوانه تو خالی می باشد. که با طول، قطر و ضخامت مشخص جهت انتقال هر نوع سیال بکار می رود. لوله ها دارای قطر و ضخامت استاندارد می باشند وبا استفاده از جنس های متفاوتی از قبیل فولاد ، بتن ، فایبر گلاس و… ساخته می شوند.
لوله ها به لحاظ ساخت به دو دسته تقسیم میشوند:
* لوله های بدون درز SEAMLESS PIPE
این لوله با استفاده از شمش های با مقطع و با نیروی حرارت و کشش توسط غلطک ایجاد می شود .لوله های بدون درز عموما تا قطر ۱۶ اینچ تولید می شوند.
* لوله های درزدار WELDED PIPE
جهت ایجاد اینگونه لوله از ورق فولادی و جوشکاری استفاده میشود. لوله های درزدار معمولا به دو روش جوشکاری زیرپودری (SAW) و جوشکاری مقاومت الکتریکی ( ERW) ایجاد میشوند. لوله های درزدار به لحاظ درز در دو دسته قرار می گیرند:
* لوله های درز مستقیم STRAIGHT SEAM PIPE
* لوله های درز مارپیچی SPIRAL SEAM PIPE

مراحل تولید و ساخت لوله

معمولا لوله ها به سه روش تولید و ساخته میشوند :
۱- فلز آلیاژی گرم یکی از مهمترین فرآیندها است. غالبا لوله‌های چدنی نشکن به این روش تهیه می‌شوند. لوله‌های بدون درز( seamless pipes) بوسیله کشش یک شمش تو پر روی یک میله حفره‌ساز جهت ایجاد پوسته توخالی ساخته می‌شوند. از آنجایی که در فرآیند تولید، جوش‌کاری انجام نمی‌شود، لوله‌های بدون درز محکمتر و قابل اطمینان تر هستند. لوله‌های بدون درز برای تحمل فشار، بهتر از انواع دیگر در نظر گرفته می‌شدند و غالبا در دسترس‌تر از لوله‌های جوشی بوده اند، لوله های چدنی نشکن به چنین روشی ساخته میشوند; بوسیله کشش یک شمش تو پر بر روی یک میله حفره‌.
۲- روش رول فرمینگ : پیشرفت‌هایی که از دهه ۱۹۷۰ در مواد، کنترل فرآیند و تست غیر مخرب رخ داد، این امکان را سبب شدند که در بسیاری از کاربردها لوله‌های جوشی جایگزین لوله‌های بدون درز شوند.
طرز تهیه لوله‌های جوشی (welded pipes) به این شکل می باشد که به وسیله جوش‌کاری مقاومت الکتریکی( electric resistance weldinیا ERW) و جوش‌کاری ذوبی الکتریکی (electric fusion welding) EFW) به وسیله لوله کردن یک ورق و جوش‌کاری درز آن تولید می‌شوند.
لوله‌های با قطر بالاتر از ۱۰ اینچ می‌توانند به صورت ERW، EFW یا جوش‌کاری قوسی زیر پودری( (submerged arc weldingیا SAW ایجاد شوند. دو تکنولوژی برای تولید لوله‌های فولادی با ابعاد بزرگ‌تر موجود است که برای اندازه هایی که امکان تولید آن توسط فرآیندهای بدون درز و ERW وجود ندارد مناسب می باشند. دو نوع لوله تولید شده در سایزهای بزرگ‌تر، با استفاده از تکنولوژی‌های جوش‌کاری قوسی زیر پودری طولی (longitudinal submerged arc welding) یا LSAW و جوش‌کاری قوسی مارپیچی زیر پودری (spiral submerged arc welding) یا SSAW تولید می شوند. LSAW به وسیله خم‌کاری و جوش‌کاری صفحات فلزی تولید می‌شود و غالبا در کاربردهای صنعت نفت و گاز مورد استفاده قرار می گیرد.
با توجه به قیمت بالا، لوله‌های LSAW به ندرت در کاربردهای کم ارزش غیر انرژی، مانند خطوط لوله آب به کار گرفته می شوند. لوله‌های SSAW به وسیله جوش‌کاری مارپیچی کویل‌های فولادی تولید می‌شوند و از نظر قیمت بیش از لوله‌های LSAW مزیت دارند چرا که این فرآیند به جای صفحات فولادی از کویل استفاده می‌کند.
۳- روش ریخته گری گریز از مرکز ( Centerifugal Casting)
در این روش، مواد مذاب را به داخل یک قالب استوانه ای افقی که در حال چرخش می باشد ریخته و پس از انجام فرآیند لوله ساخته خواهد شد. معمولا در این روش لوله های ضخیم با طول کوتاه ساخته می شوند و این لوله ها در صنایع مختلف کاربرد بسیار بالایی دارند.

مشخصات ابعادی لوله ها

قطر اسمی لوله( NOMINAL PIPE SIZE NPS)
قطر داخلی لوله( INTERNAL DIMETER ID )
قطر خارجی لوله( OUTSIDE DIMETER OD )
کلاسه ضخامت لوله( SCHDULE یا ( SCH )
ضخامت T یا WALL THICKNESS
طول L یا LENGTH
آرایش سر لوله END PREPARATION

دسته بندی لوله ها از نظر استقامت فشاری

الف : روش وزنی : این مورد قدیمی ترین روش میباشد. برای هر لوله با قطر اسمی معین ، وزن مشخصی قرارداد شده است. لوله هایی را که یک برابر قوی شده باشد با نام XS و لوله ای را که دو برابر قوی شده باشد را XXS نام گزاری می کنند. این روش مورد تایید ASME و ASTM است.
ب : روش برنامه ای : در این روش از حاصل تقسیم ۱۰۰۰ برابر فشار کاری لوله بر تنش مجاز آن استفاده می کنند . عدد حاصل را گرد می نمایند و با نام SCHEDULE NAMBER می شناسند . این روش مورد تایید ANSI می باشد.
ج : روش کدینگ : در این روش ابتدا استاندارد را معرفی می کنیم و سپس گرید لوله بر اساس حداکثر تنش تسلیم معرفی می شود. بر این اساس لوله ها با گریدهای U۱۰۰ /U۸۹ / X۷۰/ X۶۵/X۶۰/X۵۶ /X۵۲/ X۴۹/ X۴۲/ A/B مشخص می شوند .
مثال : لوله ای با مشخصات API-۵LS-X۶۰ لوله ای است که بصورت اسپیرال تولید شده است و مقاومت تنش تسلیم آن ۶۰۰۰۰PSI است.
کلاسه ضخامت لوله ( SCHEDULE NO ):
کلاسه ضخامت لوله به منظور سهولت در تجارت لوله ها بکار میرود . مثلا به جای اینکه بیان شود لوله ۱۰ اینج با ضخامت ۹٫۲۷ میلیمتر، بیان میشود لوله ۱۰ اینچ ۴۰ SCH.

انواع لوله ها عبارتند از 

لوله مانیسمان ، لوله اسپرال، لوله جدار چاه، لوله درز مستقیم، لوله مسی، لوله داربستی، لوله آلومینیومی، لوله استیل، لوله گالوانیزه، لوله مبلی
مشاهده قیمت لوله مانیسمان
مشاهده قیمت لوله استنلس استیل
مشاهده قیمت لوله مسی
مشاهده قیمت لوله جدارچاه

برخی از کار بردهای انواع لوله 

۱- لوله آبرسانی (گالوانیزه )
– شامل آبرسانی شبکه های بین شهری
– برون شهری
– درون شهری
– کارخانجات وکارگاه های کوچک و بزرگ
– مراکز آموزشی و دانشگاهی
– مجتمع های مسکونی و منازل
– آبیاری های تحت فشار
– گلخانه ها
– پارکهای تفریحی
– بلوارها
– مزارع و باغات
– فضاههای سبز
–مراکز اداری ، تجاری ، نظامی و انتظامی

۲- لوله های گاز رسانی
– شامل گاز رسانی شبکه های بین شهری
– برون شهری
– درون شهری
– مراکز اداری ، تجاری، نظامی و انتظامی
– مراکز آموزشی و دانشگاهی
– کارخانجات وکارگاههای کوچک و بزرگ
– مجتمع های مسکونی ومنازل و…

۳- لوله های صنعتی
– در ساخت انواع ماشین آلات و مهار کننده ها
– صنایع خودرو سازی
– کشش دادن و قابل تغییربه اشکال مختلف
– میله های فرغون
– پارکها
– بلوارها
– مراکز نظامی و انتظامی و آموزشی و …
– صنایع موتورسیکلت سازی و دوچرخه سازی
– انواع ستونی های سبک و سنگین درساخت بالکن ها و تراس ها وپل های عابر پیاده و رو گذر
– صنعت ساختمان سازی و عمران و شهر سازی
– تیرهای برق کوچک و بزرگ مستقر در خیابانها
– تیرههای فرعی مخابرات در مناطق روستایی و کارگاهی
– کرکره مغازه ها و پاساژها و مراکز تجاری
– کرکره مغازه ها و پاساژها و مراکز تجاری
–  لوله های داربستی

۴- لوله های درز مخفی یا تحت فشار
– در ساخت انواع مبدل ها و سیستم های برودتی و گرمایشی
– لوله های رابط سیستم های هیدرولیکی و پنوماتیکی در ماشین آلات صنعتی و تولیدی
– لوله های رابط سیستم های هیدرولیکی و پنوماتیکی در جرثقیل ها و ماشین آلات راه سازی و لیفتراکها و… 
– لوله کشی کمپروسور ها، پوسته انواع سیلندرها
– صنایع نفت
– صنایع گاز
– پتروشیمی و پالایشگاهها وصنایع غذایی
– ادوات نظامی

۵- لوله های مبلی ( سبک )
– لوازم اداری شامل ( انواع میز و صندلی – کمد – جالباسی- کازیو و …
– لوازم خانگی شامل (انواع مبلمان فلزی – میز و صندلی غذا خوری – انواع تخت خواب های فلزی – انواع لوسترها و… 
– صنایع تبدیلی شامل ( تبدیل به انواع اشکال توسط کشش برای تزیین انواع میز و صندلی و … ) 
– لوازم رفاهی شامل (تجهیز و ساخت انواع چادرهای تزیینی – انواع سایه بانها – انواع پوشش ها و… ) 
– لوازم امداد و پزشکی ( انواع چادرهای هلال احمر و بیمارستانهای سیار)